Op deze pagina kun je de informatie uit de workshop Witwasstraat teruglezen of je kennis verder verdiepen.
Even een korte animatie:
Witwassen is dus het verbergen en/of een schijnbaar legale status geven aan geld of goederen dat afkomstig is uit een misdrijf, zodat het besteed en geïnvesteerd kan worden in de bovenwereld. Dit proces wordt onderverdeeld in drie fases: (1) plaatsing, (2) versluiering en (3) integratie.
- Contante stortingen: het storten van grote hoeveelheden contant geld, verkregen uit criminele activiteiten, op verschillende bankrekeningen, vaak in kleine hoeveelheden om minder op te vallen (smurfing).
- Aankoop van waardevolle goederen: criminelen kunnen ook contant geld gebruiken om dure goederen zoals auto’s, sieraden of kunst te kopen. Deze goederen kunnen later worden verkocht, en het geld dat uit deze verkoop voortkomt, lijkt legaal verkregen.
- Overboekingen: geld wordt overgeboekt tussen verschillende binnen- en buitenlandse bankrekeningen om de oorsprong te verbergen. Dit kan het gebruik van shell companies (bedrijven die alleen op papier bestaan) en offshore bankrekeningen omvatten.
- Gelaagde aankopen: investeren in complexe financiële producten of het gebruik van leningen en garanties tussen bedrijven (soms met elkaar verbonden zonder dat dit op het eerste gezicht duidelijk is).
- Onroerend goed: het kopen van onroerend goed is een klassieke methode in deze fase. Nadat het geld in het financiële systeem is opgenomen en de herkomst ervan is verhuld, kan de crimineel onroerend goed kopen. De eigendom van dit onroerend goed kan later worden verkocht of verhuurd, waarbij de opbrengsten als legitiem inkomen worden beschouwd.
- Bedrijfsinvesteringen: geld wordt geïnvesteerd in legitieme bedrijven. Een crimineel kan bijvoorbeeld een deel van een bedrijf kopen of een geheel nieuw bedrijf starten. De winsten uit deze bedrijven lijken legaal, ook al is het startkapitaal afkomstig van criminele activiteiten.
Misschien vraag je je af hoe criminelen denken bij witwassen? Hier een klein inkijkje:
- Denk met een visie en dus op lange termijn. Domme criminelen denken alleen op korte termijn en vallen hierdoor juist op.
- Houd het klein. Twee dubbeltjes witwassen is makkelijker en geeft minder kans op ontdekking dan vier kwartjes. Hetzelfde geldt voor het verspreiden.
- Niet al het witwassen gebeurt in moeilijke en ondoorgrondelijke financiële constructies. Dat doen alleen criminelen die zich laten adviseren en die al enorm veel geld hebben witgewassen. Iedereen begint klein. De zichtbare vormen van witwassen zijn lokaal interessant om te signaleren en aan te pakken.
- Zorg dat je aardig gevonden wordt, voorkom conflicten. Door conflicten val je namelijk op en dat wil je niet. Zijn mensen tevreden? Dan komen ze meer langs en kun je meer witwassen. Soms komt het ook voor dat er daadwerkelijk een succesvol bedrijf ontstaat. Bij enkele voorbeelden in de horeca moest geld weer afgeroomd worden.
- Criminelen zijn bereid om 90% van het crimineel verkregen geld kwijt te raken om 10% wit te wassen.
- Ervoor zorgen dat zwart crimineel verkregen geld ontraceerbaar giraal geld wordt kost het meeste. Kosten gaan voor de criminele baten uit.
Witwassen verziekt de economie en de samenleving. Jaarlijks wordt in Nederland voor miljarden euro’s aan crimineel geld vergaard. Dat gebeurt bijvoorbeeld met drugshandel, oplichting of financiële fraude. Geld is de drijfveer voor bijna alle vormen van criminaliteit. Als het criminele geld gebruikt kan worden in het dagelijks leven, loont het plegen van criminele activiteiten. Door de investeringen die criminelen doen, kunnen ze invloed krijgen op personen, ondernemingen en andere legale sectoren. Hierdoor is witwassen een ernstige bedreiging voor de economie en tast het ook de integriteit van de financiële sector aan.
Door witwassen te bestrijden, worden criminelen in de kern van hun motivatie geraakt. De bestrijding van witwassen gebeurt door opsporing en vervolging, maar ook door het criminelen zo moeilijk mogelijk te maken om van hun criminele opbrengst te profiteren. Denk bijvoorbeeld aan de meldplicht voor autohandelaren wanneer auto’s met grote contante geldbedragen worden betaald.
Meer weten over het juridisch kader? Download dan het kennisdocument.
Het is belangrijk indicators van witwassen te herkennen. We noemen een aantal signalen:
- Weinig klanten in de winkel/het bedrijf
- Alleen contant betalen
- Grote porties eten en niet passend voor wat je betaalt
- Afwijkende openingstijden
- Geen of gebrekkige administratie
- Dure verbouwingen
- Steeds een nieuwe eigenaar
- Continu hoge kasstortingen
- Onduidelijk verdienmodel
- Gebrek aan bedrijfsactiviteit, wel omzet
- Geen volgbare goederenstroom
- Geen website / geen contactgegevens op website
Steeds vaker wordt zakelijk dienstverlenend personeel getraind in het herkennen van zogenoemde rode vlaggen. Deze helpen je witwassen te begrijpen en te signaleren.
- Een onnodig dure of gecompliceerde transactie die niet in verhouding staat tot het beoogde doel
- Onwilligheid bij de klant tot het verstrekken van informatie
- Het is onduidelijk wie er controle en economisch voordeel hebben bij de transactie
- De transactie gaat via een land dat als hoog risico is aangemerkt, of de onderliggende activiteit wordt als riskant aangemerkt (seksbusiness, wapens, horeca, onroerend goed)
- Er is betrokkenheid van een gesanctioneerd persoon
- Een plotselinge verandering in de activiteiten van de klant of her volume, of een of meerdere abnormale betalingen
- Grote hoeveelheden contant geld of een vermoeden dat de hoeveelheid wordt gecamoufleerd door te smurfen
- De transactie is niet consistent met de normale bedrijfsactiviteiten
Als je al signalen oppakt of je hebt een vermoeden?
Wat doe je dan?
- Meld Misdaad Anoniem via 0800-7000
- FIOD via www.fiod.nl/fraude-melden/
- Informatie over ernstige financiële fraude vertrouwelijk melden? Neem dan contact op met het Team Criminele Inlichtingen (TCI) van de FIOD via 088-1551661.
- Informatie over grote fraude of grootschalige ongebruikelijke transacties melden? Neem contact op met de Financial Intelligence Unit Nederland: www.fiu-nederland.nl/home/direct-melden/
Gemeenten kunnen verschillende strategieën en maatregelen implementeren om witwassen tegen te gaan, vaak in samenwerking met nationale overheden, financiële instellingen, en internationale organisaties. Hier zijn enkele effectieve benaderingen:
- Versterken van regulering en handhaving:
– Implementeer strikte regelgeving voor vastgoedtransacties, een sector waarin vaak wordt witgewassen, inclusief verplichte identificatie van de uiteindelijke begunstigden van bedrijven die vastgoed kopen
– Verhoog de transparantie in bedrijfsregistraties en eigendomsstructuren om de werkelijke eigenaren van ondernemingen te identificeren. - Samenwerking met financiële instellingen:
Werk samen met banken en andere financiële instellingen om verdachte transacties te identificeren en te melden. Dit kan inhouden dat medewerkers getraind worden om de tekenen van witwassen te herkennen. - Gebruik van technologie en data-analyse:
Implementeer geavanceerde technologieën zoals kunstmatige intelligentie en big data-analyse om patronen te identificeren die kunnen wijzen op witwasactiviteiten. - Publiek-private partnerschappen:
Bevorder publiek-private samenwerking om kennis en informatie te delen tussen overheidsinstanties, financiële instellingen, en andere relevante partijen zoals vastgoedmakelaars en notarissen. - Voorlichting en training:
Organiseer voorlichtingscampagnes en trainingen voor ambtenaren, het bedrijfsleven, en het grote publiek over de risico’s van witwassen en de rol die iedereen speelt in de detectie en preventie ervan. - Internationale samenwerking:
Werk samen met internationale organisaties en andere landen om beste praktijken te delen, informatie uit te wisselen en grensoverschrijdende witwaspraktijken aan te pakken. - Toezicht en controle:
Voer regelmatige controles uit bij bedrijven en sectoren die hoog risico lopen op witwassen, zoals de vastgoedsector, luxe goederen, en cash-intensieve bedrijven. - Juridische maatregelen:
Zorg voor een sterk juridisch kader dat de vervolging en bestraffing van witwaspraktijken mogelijk maakt, inclusief de confiscatie van activa die verband houden met witwassen.
Wil je meer voorbeelden van witwassen in de praktijk? Download dan het kennisdocument.
Kennis verder vergroten op het thema witwassen of andere vormen van ondermijning? Neem contact op met Jeroen Bakker. Geïnteresseerd in voorlichtingsconcepten? Neem eens een kijkje op de website van de Ondermijningsbus.