Georganiseerde criminaliteit en namaakhandel

“Daar zit een geurtje aan dat niet fris is!”

24 oktober 2025, 12:38

De handel in namaakproducten, van nepkleding tot imitatieparfums, is allang geen onschuldig kofferbak- of marktverkoopje meer. Het is uitgegroeid tot een miljardenindustrie met internationale vertakkingen, waar ook zware georganiseerde misdaad van profiteert. Zelfs terroristische organisaties hebben deze lucratieve handel ontdekt als financieringsbron voor hun activiteiten. Daarmee is de koop van een ogenschijnlijk onschuldig nepartikel onbedoeld een steun in de rug van criminelen in een wereldwijde namaakhandel van enorme omvang.

Volgens schattingen is inmiddels ruim tien procent van de wereldhandel gebaseerd op vervalste producten, goed voor een omzet van 1,7 biljoen dollar per jaar, meer dan de inkomsten uit de drugshandel en prostitutie samen. Deze illegale industrie omvat vrijwel alles: merkkleding, elektronica, medicijnen, voedingsmiddelen en dus ook luxeartikelen zoals parfums en cosmetica. Dat criminele netwerken hierin actief zijn, is niet verrassend. Criminelen stappen in markten waar veel vraag is en consumenten gewillig zijn. De straf voor merkvervalsing is bovendien aanzienlijk lager dan voor harddrugshandel.

Lage drempel
In Nederland manifesteert de handel in nepartikelen zich op grote schaal. De illegale goederen komen vaak vanuit lagelonenlanden onze kant op, per containerschip via de haven, per vliegtuig of steeds vaker per post dankzij internetbestellingen. Sociale media en e-commerceplatforms hebben de drempel om in namaak te handelen verlaagd: via Instagram, Facebook of sites als AliExpress kunnen handelaren Nederlandse kopers bereiken zonder zelf voorraad te houden. De klant bestelt online een spotgoedkoop product, dat vervolgens rechtstreeks vanuit het buitenland wordt opgestuurd. Door deze constructie blijft de verkoper grotendeels onder de radar en is het voor opsporingsdiensten lastig om alle pakketjes en transacties te controleren. Het Landelijk Meldpunt Internetoplichting (LMIO) ziet een toenemend aanbod van nagemaakte goederen online en waarschuwt dat consumenten minder kritisch lijken. Het normbesef neemt af, waardoor nepgoederen makkelijker te verkopen zijn. Tegelijk schiet de handhavingscapaciteit tekort om alle illegale online transacties te volgen.

Interessante bedrijfstak voor criminelen
Dat georganiseerde misdaad zich actief bezighoudt met namaak blijkt uit opsporingsonderzoeken. Criminele groeperingen behandelen het als een bedrijfstak naast andere illegale handel, of gebruiken bestaande vervoerslijnen, bijvoorbeeld uit de drugshandel voor nepartikelen.

Een praktijkvoorbeeld
De FIOD, politie en douane namen in één week tijd verspreid door het land 49 opslaglocaties en 5 woningen onder de loep, waarbij een enorme buit werd binnengehaald. Ongeveer 52.500 stuks vervalste merkkleding, parfum, horloges, schoenen en tassen, plus 4.200 losse merklabels. Daarnaast vond men 8,5 kilo hennep, materialen voor een wietkwekerij, explosieven, zwaar vuurwerk, vals geld, gestolen goederen, 1.360 kilo illegale waterpijptabak, duizenden nagemaakte sigaretten, namaakfietsvelgen en nepwapens. De vangst vertegenwoordigde een geschatte waarde van ruim 4 miljoen euro en leidde tot 14 arrestaties. Bij die actie werden bovendien contant geld, luxe auto’s en banktegoeden van verdachten in beslag genomen.

Strafrechtelijke vervolging
Een belangrijk uitgangspunt in Nederland is dat niet elke vorm van namaak meteen strafrechtelijk wordt vervolgd. Inbreuk op merkenrechten is in principe een zaak voor de gedupeerde merkhouder om civielrechtelijk aan te pakken, bijvoorbeeld via beslaglegging of een schadeclaim. Het strafrecht wordt door het Openbaar Ministerie vooral ingezet als het algemeen belang in het geding is. In de Aanwijzing Intellectuele Eigendomsfraude, de richtlijn voor opsporing en vervolging zijn criteria vastgelegd voor wanneer de overheid optreedt. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij bedreiging van de volksgezondheid of veiligheid, grootschalige namaak op commerciële schaal, herhaaldelijke overtreding of aanwijzingen dat criminele organisaties betrokken zijn. Voldoet een zaak aan een van deze criteria, dan vindt justitie dat er een maatschappelijk belang is om op te treden. De verkoop van nagemaakte merkcosmetica met schadelijke ingrediënten vormt bijvoorbeeld een risico voor consumenten en valt onder volksgezondheid, wat reden is voor strafrechtelijke vervolging. Ook bij grootschalige handel of een link met georganiseerde misdaad wordt strafrechtelijk ingegrepen.

Naast opsporing zet Nederland in op samenwerking met private partijen en preventie. Merkenrechthebbenden en gespecialiseerde onderzoeksbureaus werken samen met opsporingsdiensten door aangifte te doen en informatie te delen. Gegevens van opgepakte handelaren worden doorgegeven aan benadeelde merken, die vervolgens civiele claims kunnen indienen. Ook deelt de overheid informatie met instanties als de Belastingdienst en uitkeringsorganen om financiële fraude en uitkeringsmisbruik aan te pakken. Belangrijk is dat niet alleen de aanbieders, maar ook het publiek wordt betrokken in de strijd: als niemand meer bewust namaak koopt, droogt de markt op.

Zorgwekkende categorie: cosmetica en parfum
Een opvallende en zorgwekkende categorie binnen de namaakhandel is die van cosmetica en parfum. Luxe geuren en schoonheidsproducten van topmerken kennen hoge prijzen, wat ze aantrekkelijk maakt om na te maken. Consumenten laten zich makkelijk verleiden voor een fractie van de normale prijs. Nep-parfums en vervalste crèmes zien er vaak bedrieglijk echt uit, inclusief logo’s en verpakkingen, maar de inhoud is allesbehalve gecontroleerd. Er schuilt een groot gevaar voor de gezondheid: in namaakcosmetica zitten regelmatig schadelijke stoffen die voor ernstige klachten kunnen zorgen. Denk aan allergische reacties of huidirritatie, oogletsel of brandwonden, en e blijvend lichamelijk letsel. Waar officiële parfums en crèmes streng worden getest en goedgekeurd volgens Europese veiligheidsnormen, is bij nepartikelen volstrekt onduidelijk wat erin zit en hoe ze zijn geproduceerd.

Nederland is geen uitzondering in de aanwezigheid van deze valse verzorgingsproducten. Handel in valse cosmetica en parfum verloopt via diverse kanalen. Marktkramen en toko’s in grote steden zijn traditionele afzetpunten, waar consumenten contant kunnen afrekenen en de herkomst onduidelijk blijft. Daarnaast speelt het internet een grote rol: malafide webshops bieden tegen onrealistisch lage prijzen A-merkparfums aan. Vaak gaat het om professioneel ogende websites zonder KvK-inschrijving of btw-nummer, met fictieve bedrijfsadressen en onbereikbare klantenservice.

De aanwezigheid van nep-cosmetica is niet alleen een economisch delict, maar ook een publiek gezondheidsprobleem. Imitatie-make-up en crèmes kunnen zware metalen, bacteriën of verboden conserveermiddelen bevatten.

Artikel 337 Sr
Bij goederen kan op verschillende manieren misbruik plaatsvinden binnen vormen van ondermijning. Goederen kunnen hier in perspectief worden gezet vanuit productie, handel, opslag en transport. Enkele verschijningsvormen van goederen in ondermijning:

Vervalsing: de zogenoemde namaakartikelen, zoals parfum, designkleding, schilderijen, beeldhouwwerken, maar ook voedingssupplementen of vermageringstabletten en dergelijke.
Ontduiking: bijvoorbeeld door middel van:
- Ontduiken van de afdracht van btw, illegale invoer van belastbare goederen zoals drank en sigaretten.
- Ontduiken van wetgeving voor vergunningen van goederen waarvoor een vergunning nodig is (wapens, milieuafval).
- Ontduiken van wetgeving voor verstrekking van medicijnen door bevoegde personen (voedingssupplementen en vermageringstabletten). Dit kan in combinatie met vervalsing/oplichting van deze middelen bijvoorbeeld via internet.

Heling: door via veiling- en verkoopsites of winkels gestolen goederen aan te bieden.

Top 10 tips
De eerste en belangrijkste stap is bewustwording. Wees kritisch op wat je koopt en van wie.

Koop bij erkende verkooppunten, alleen bij officiële winkels of webshops van het merk.
Controleer de website, kijk of er een KvK-nummer, adres en contactinformatie vermeld staan.
Wees kritisch op prijzen, als iets te goedkoop lijkt om waar te zijn, is dat meestal ook zo.
Let op taal en opmaak, slecht vertaald of slordig geschreven websites zijn verdacht.
Gebruik veilige betaalmethoden, betaal bij voorkeur met creditcard of via betrouwbare platforms met kopersbescherming.
Lees reviews, controleer ervaringen van andere klanten op betrouwbare beoordelingssites.
Vergelijk met het origineel, controleer verpakking, kleur, geur, logo en serienummer.
Wees extra alert tijdens feestdagen, rond Kerst, Moederdag en Black Friday neemt namaakhandel explosief toe.
Meld nepartikelen, doe aangifte bij de politie of meld het via www.politie.nl
Gebruik geen verdachte producten, gooi ze weg of lever ze in bij de gemeente. Denk aan jouw gezondheid en milieu.

Deze tips voor consumenten kunnen ook worden vertaald naar een gemeentelijke campagne. Het is belangrijk om inwoners bewust te maken van de gevaren en risico’s van namaakartikelen. Behoefte aan effectieve voorlichting op straat over namaakartikelen, de relatie met georganiseerde misdaad en de integriteit daaromheen? Maak dan gebruik van de Ondermijningsbus. Voor meer informatie: www.ondermijningsbus.nl

Wat zijn nepartikelen precies?
Met nepartikelen worden vervalste of nagemaakte producten bedoeld: spullen die bewust worden verkocht alsof ze van een bekend merk of gerenommeerde maker zijn, terwijl ze in werkelijkheid imitatie zijn. Denk aan kleding met een nep-merklogo, namaakmedicijnen, illegaal gekopieerde software. Het zijn producten die inbreuk maken op intellectuele eigendomsrechten (merkenrecht, auteursrecht, patent) omdat ze zonder toestemming namaak produceren van bestaande merken of ontwerpen. De handel in deze namaakgoederen is strafbaar in Nederland op basis van artikel 337 van het Wetboek van Strafrecht.

Waarom is de handel in namaakproducten aantrekkelijk voor criminelen?
Eenvoudig: hoge winst, laag risico. De vraag naar goedkope merkproducten is groot, terwijl de productiekosten van namaak laag zijn. Criminelen kunnen dus veel geld verdienen. Bovendien zijn de straffen voor namaakhandel doorgaans lager dan voor zwaardere misdaad als drugshandel. De pakkans werd lange tijd als klein ingeschat, zeker als men via internet opereert of de handel verweeft met legale structuren. Internationaal gezien is de pakkans ook beperkt: een container met nepgoederen laten onderscheppen is een risico dat men kan incalculeren, omdat er genoeg andere zendingen wel doorheen glippen. Daarbij zien criminelen de namaakhandel als een manier om illegaal verdiend geld wit te wassen. Geld uit bijvoorbeeld drugs wordt geïnvesteerd in partijen nep-merkkleding, die weer verkocht worden voor schoon geld.

Welke gevaren brengen namaakcosmetica en parfums met zich mee?
De grootste zorg is gezondheidsgevaar. Namaakcosmetica (make-up, crèmes, lotions) en nep-parfums worden niet onder veilige omstandigheden of volgens geldende regels geproduceerd. Er kunnen giftige stoffen in zitten (van chemische oplosmiddelen tot verboden conserveermiddelen) die allergieën, huiduitslag, brandwonden of zelfs permanente schade aan huid en ogen kunnen veroorzaken. Daarnaast zijn er kwaliteitsproblemen: de producten werken niet of verkeerd (bijvoorbeeld een neptandpasta die tanden juist aantast, of een parfum dat na vijf minuten vervliegt). Een ander gevaar is dat consumenten een vals gevoel van zekerheid hebben. Ze denken een betrouwbaar product te gebruiken (omdat het merk erop staat), maar krijgen niet de kwaliteit en bescherming die het echte product zou bieden.

Wat kun je als consument doen om namaakartikelen te vermijden of te kopen?
De eerste en belangrijkste stap is bewustwording. Wees kritisch op wat je koopt en van wie. Criminelen rekenen erop dat consumenten minder opletten bij lage prijzen of tijdens drukke periodes zoals feestdagen. Controleer altijd of een product afkomstig is van een betrouwbare bron. Luxeproducten zoals parfums, cosmetica, kleding en elektronica koop je het beste bij erkende winkels of officiële webshops van het merk. Merken hebben vaak een lijst van geautoriseerde verkopers op hun website. Zo weet je zeker dat het product echt is en dat je garantie hebt. Veel namaak wordt online verkocht via goed ogende, maar neppe websites. Let op signalen zoals:

Geen Kamer van Koophandel-nummer of adres op de website.
Geen contactgegevens of alleen een vaag e-mailadres.
Onrealistisch lage prijzen. Een parfum van 100 euro die voor 20 euro wordt aangeboden? Dat is geen goede deal, maar verdacht.
Slechte spelling, warrige teksten of slecht vertaalde productbeschrijvingen.
Betaalverzoeken via ongebruikelijke betaalmethoden, zoals directe overschrijvingen naar buitenlandse rekeningen.
Google een website en doe onderzoek, bekend, reviews (negatieve ervaringen) is er een keurmerk?
Kijk ook op websites van de politie of ConsuWijzer voor lijsten van bekende malafide webshops.

Twijfel je? Vergelijk het product dan met afbeeldingen van de officiële fabrikant: Let op kleurverschillen, typfouten op de verpakking of ontbrekende serienummers. Controleer de geur, textuur of kwaliteit. Bij elektronica kun je letten op afwijkende stekkers, ontbrekende handleidingen of verpakkingen zonder veiligheidslogo’s. Als je toch een nepproduct hebt gekocht, meld dit dan bij de politie of via het Landelijk Meldpunt Internetoplichting (LMIO). Jouw melding helpt opsporingsdiensten om criminele netwerken in kaart te brengen. Stuur het product niet terug naar de verkoper.

Overzicht meldpunten voor nepartikelen (namaakproducten)
Om effectief op te treden tegen nepartikelen is het belangrijk om te weten waar je welke melding moet doen.

Meldpunten voor professionals
Onveilige producten melden (NVWA)
Bedrijven die een gevaarlijk of onveilig non-food product op de markt hebben gebracht, zijn verplicht dit te melden. Dit gebeurt via de Safety Business Gateway (Europese Commissie). De NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) is toezichthouder en controleert vervolgens of een bedrijf voldoende maatregelen neemt (bijvoorbeeld een terugroepactie).

Intellectueel eigendom / namaak bij Douane (Team IER):
Merkhouders (eigenaren van merken of producten) kunnen bij de Douane een verzoek tot optreden indienen als zij vermoeden dat hun intellectuele eigendomsrechten worden geschonden. Dit verzoek richt zich op het tegenhouden van namaakproducten aan de grens. Als de Douane zo’n verzoek goedkeurt en vervolgens bij controle goederen aantreft die daarop lijken, zullen zij die zending tegenhouden en de merkhouder informeren.

Strafrechtelijke handhaving (FIOD/Politie)
Bij grootschalige of georganiseerde handel in namaakartikelen komt strafrecht, handhaving of opsporing in beeld. De Douane werkt samen met de FIOD voor strafrechtelijke vervolging wanneer een zaak grote maatschappelijke impact heeft. Merkhouders of bedrijven die stuiten op grootschalige namaakhandel kunnen hiervan aangifte doen bij de politie/FIOD. In Nederland is het verkopen van namaakproducten strafbaar, zelfs het verkopen van één nagemaakt merkartikel (bijvoorbeeld via Marktplaats) is in principe al verboden.

REACT (Anti-Counterfeiting Network)
REACT is een internationale non-profitorganisatie die zich richt op de bestrijding van namaakproducten en piraterij. De organisatie werd opgericht in Nederland, inmiddels is REACT actief in meer dan 90 landen. Het doel van REACT is om merken, bedrijven en autoriteiten te helpen bij het beschermen van intellectuele eigendomsrechten en het terugdringen van de handel in nepartikelen. De organisatie werkt samen met opsporingsdiensten zoals de Douane, FIOD, politie en NVWA en speelt een belangrijke rol in de internationale coördinatie van onderzoeken en handhavingsacties. REACT is geen meldpunt voor consumenten, maar richt zich op professionals en merkhouders die actief willen bijdragen aan de bestrijding van namaakhandel.

Meldpunten voor consumenten (particulieren)

Onveilige of gevaarlijke producten (NVWA): De NVWA is vooral gericht op producten die letsel of schade kunnen veroorzaken. Zo nodig neemt de NVWA maatregelen om het product van de markt te halen. Op www.productenmeldwijzer.nl kun je opzoeken welke toezichthouder verantwoordelijk is voor welk type product, aangezien niet alle producten onder de NVWA vallen. (Bijvoorbeeld: geneesmiddelen vallen onder de Inspectie IGJ, voertuigen onder RDW, etc.)
Verkoop van namaakproducten melden (StopNamaak.Nu): Zie je dat ergens namaakartikelen worden aangeboden (bijvoorbeeld op een website, social media of in een winkel), dan kun je dit anoniem melden via StopNamaak.Nu. Dit is een meldpunt dat consumenten én (klein)handelaren informeert over de risico’s van namaak en meldingen verzamelt van verkooppunten van namaak. www.stopnamaak.nu
Misdaad anoniem melden: Wil je vermoedens van handel in namaakproducten anoniem doorgeven? Dan kan dat via Meld Misdaad Anoniem www.meldmisdaadanoniem.nl of 0800-7000).

Meer weten over georganiseerde ondermijnende criminaliteit?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief en ontvang inhoudelijke kennisberichten over ondermijning. Of bestel het Basisboek Ondermijning.

www.jeroenbakker.com

De inhoud van dit kennisartikel, evenals eventuele bijbehorende uitingen, zijn auteursrechtelijk beschermd op grond van de Auteurswet. Het auteursrecht berust bij de auteur. Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming is het niet toegestaan dit werk, geheel of gedeeltelijk, te verveelvoudigen of openbaar te maken, in welke vorm dan ook. Bewijs van eerste vastlegging is gedeponeerd via de Merkplaats te Amsterdam. Voor gebruiksverzoeken kun je contact opnemen via jeroen@goudtrainingen.nl.